#1. Dr. Hannibal Lecter
Giáo sư ăn thịt người Hannibal Lecter, sát nhân hàng loạt, hay Hannibal the Cannibal— chắc chắn lúc nào cũng có mặt trong danh sách những kẻ phản diện được yêu thích nhất mọi thời đại. Vào năm 2003, Viện Phim Mỹ (AFI) chính thức công bố danh sách 50 kẻ phản diện xuất sắc nhất lịch sử điện ảnh, và đoán xem ai chễm chệ trên đỉnh nào?
Đúng vậy, là Dr. Hannibal Lecter. Nhân vật này lần đầu xuất hiện trong tiểu thuyết Red Dragon (1981) của nhà văn Thomas Harris, và sau đó là bộ ba tác phẩm theo sau lần lượt là The Silence of the Lambs (1988), Hannibal (1999) và Hannibal Rising (2006). Cả bốn phần của loạt truyện này sau đó đều được đưa lên màn ảnh nhỏ.
Ngay ở tiểu thuyết gốc, tác giả Thomas Harris đã dày công xây dựng Hannibal là một bác sĩ tầm thần rất thông minh, điềm đạm, thần thái quý ông, vô cùng lịch sử, đã thế còn rành nghệ thuật và ẩm thực. Ai mà không thích một người như thế cơ chứ? Xui xẻo thay, tất cả những điều trên lại tụ họp ở một tên sát nhân hàng loạt và ăn thịt người.
Hannibal lần đầu bước lên màn ảnh qua The Silence of the Lambs (1991), tác phẩm được coi là tượng đài trong dòng phim trinh thám - kinh dị và đến nay vẫn là bộ phim duy nhất thuộc thể loại này đoạt giải Oscar. Diễn xuất Anthony Hopkins trong vai Hannibal Lecter phải nói là xuất thần: ánh mắt sắc lạnh, thần thái vương giả, tác phong tao nhã — mọi thứ đều đạt tới độ mẫu mực.
Mản hóa thân ngoạn mục này đã đem về cho ông Giải Oscar cho Nam diễn viên chính xuất sắc nhất năm 1992. Và vừa năm 2021 đây thôi, 'ông già' Hopkins một lần nữa bước lên bục nhận giải với vai diễn người cha trong The Father, chính thức lập kỷ lục là người lớn tuổi nhận giải Oscar trong lịch sử.
#2. Norman Bates
Norman Bate, nhân vật phản diện chính trong bộ phim Psycho (1960) của đạo diễn huyền thoại Alfred Hitchcock — nếu có đứng sau ai trong danh sách này — thì chỉ có thể là Hannibal mà thôi.
Cả tiểu thuyết gốc năm 1959 và phim chuyển thể đều giải thích rằng Norman, tên sát nhân với biệt danh 'Mother', đã phải chịu những chấn thương tâm lý từ khi còn thơ ấu. Và người đã gieo mầm mống cho tên sát nhân ấy, không ai khác ngoài mẹ Norman, bà Norma.
Cột mốc đánh dấu sự kiện Norman trở thành 'Mother' là khi hắn thực hiện vụ giết người đầu tiên của mình, mà nạn nhân chính là mẹ hắn Norma và vị hôn phu Joe Considine (do cha Norman qua đời trước đó). Kể từ đó, tên sát nhân 'Mother' bắt đầu lộng hành.
Norman là lối chơi chữ “một đứa trẻ cần mẹ của mình”. Hắn có biệt danh 'Mother' vì hắn giết người với tư cách 'Mẹ', và khi cơn cuồng nộ chấm dứt, tên sát nhân lại quay về với thực tại — tin rằng 'Mẹ' là người đứng sau mọi tội ác. Nói đơn giản, 'Mẹ' luôn ngự trị trong tâm trí Norman, và khi 'Mẹ' tước đoạt mọi quyền kiểm soát, Norman sẽ trở thành mẹ của chính hắn.
Nghe thật khó hiểu phải không, nhưng đó cũng chính là cái hay của nhân vật này, một nhân vật có chiều sâu, có hai nhân cách khác biệt như hai sắc âm dương. Với tôi, bất kỳ một “danh sách những tên ác nhân xuất sắc nhất” mà thiếu vắng cái tên Norman Bates, đều là đồ bỏ đi.
#3. Darth Vader
Darth Vader, hiệp sĩ trong bộ áo choàng đen với lưỡi gươm ánh sáng, là một trong những nhân vật phản diện chính của vũ trụ Star Wars, nếu không muốn nói là nhân vật phản diện xuất sắc nhất của loạt phim này.
Lần theo nguồn gốc của Vader, bạn sẽ biết được ông ban đầu vốn là một hiệp sĩ chính nghĩa tên Anakin Skywalker — tuy nhiên đã sa ngã và từ đó, Darth Vader ra đời. Và như tất cả các câu chuyện hấp dẫn khác bạn từng nghe, Vader hẳn phải có con và con của ông hẳn phải ở bên phe chính diện. Không sai.
Darth Vader, như những ác nhân xuất sắc khác, luôn được bao quanh bởi một lớp sương mờ về quá khứ bí ẩn, và lớp mặt nạ kia càng khiến người đàn ông đằng sau nó trở nên hấp dẫn hơn bao giờ hết. Ngoài giọng nói và vẻ ngoài đáng sợ 'nhìn thôi đã thấy ác', Vader còn là một trong những nhân vật có quyền năng mạnh mẽ nhất vũ trụ Star Wars.
Thêm vào đó, các nhà sáng tạo ngay từ đầu đã thêu dệt nên Darth Vader như một kẻ phản diện có chiều sâu. Theo đà diễn tiến của bộ phim, sự bí ẩn kia cũng dần mai một theo khi quá khứ của ông dần được phơi bày — nhưng điều đó không khiến sức hấp dẫn của nhân vật này bị mai một mà ngược lại, khiến Darth Vader trở thành một tượng đài phản diện trong lịch sử điện ảnh, một nhân vật với hành trình đầy bi tráng khép lại bằng một cái chết dữ dội.
#4. Michael Corleone | The Godfather I, II, III (1972-1990)
Có thể bạn thấy thật kỳ lạ khi tôi lại cho Michael Corleone vào trong danh sách này. Đối với nhiều người, Michael không phải là một ác nhân, mà nếu có thì cũng là một ác nhân bất đắc dĩ.
Nếu bạn để ý, đa phần những kẻ ác nhân xuất sắc nhất đều có một bước ngoặt mang tính then chốt — từ chính diện thành phản diện, từ ánh sáng thành bóng tối — và Michael Corleone là một nhân vật như vậy.
Trở về từ quân đội, Michael có mối tình lãng mạn với cô gái người Mỹ Kay Adams. Dù quyết không nhúng tay vào công việc bất hợp pháp của gia đình, tuy nhiên một biến cố lớn xảy tới đã thay đổi số phận anh mãi mãi. Cha anh, ông trùm Vito Corleone, bị kẻ thù găm 5 viên đạn vào người, đang nằm thoi thóp trên giường bệnh.
Đứng trước tình cảnh như vậy, Michael chính là người đã lẻn đến bệnh viện trong đêm, yêu cầu y tá chuyển giường bệnh của cha mình sang phòng khác để ngăn bọn ác kéo đến ám sát lần nữa. Michael, người em út được xem là nhát gan và thờ ơ với công chuyện gia đình, nay lại trực tiếp đứng ra vạch kế hoạch trả thù cho cha.
Cũng từ đây, người xem bắt đầu thấy được những biến chuyển rõ rệt trong tâm lý, thái độ của Michael. Trở về từ Sicily sau vài năm lánh nạn, mặt nát bầm một bên vì cú đấm của tên sĩ quan ngày trước, vợ qua đời trong vụ nổ bom nhắm tới chính anh, anh trai Sonny thì bị kẻ thù găm đạn lỗ chỗ trên người; Michael Corleone giờ đây như một con người khác.
Một mặt, đó là cậu con út luôn hết lòng phụng sự gia đình. Mặt khác, đó là ông trùm mafia máu lạnh, kẻ sẵn sàng khai trừ chính máu mủ của mình vì tội phản trắc. Với Michael, phản bội là trọng tội, mà đã trọng tội là phải giết — không nhân từ. Đỉnh điểm là trong Godfather II, ở phân cảnh gần cuối, Michael đã sai thủ hạ mình hạ sát chính anh trai ruột của mình là Fredo, sau khi biết Fredo chính là kẻ đã chỉ điểm cho kẻ thù.
Tuy nhiên, Michael Corleone trở thành tượng đài phản diện trong lòng người hâm mộ phần lớn vì khí chất ngang tàng ẩn sâu sau vẻ ngoài lạnh lùng kia, cái khí chất mà mọi đàn ông đều mơ ước có được, là tổng hòa của quyền lực và trí tuệ. Khí chất đó chỉ có thể được tôi rèn qua thử thách và nỗi đau, Michael thì đã nếm trải đủ cả hai thứ rồi.
Con người Michael Corleone luôn là những dải màu trắng đen đan xen như vậy. Có người kính trọng anh, có người nể sợ anh. Còn tôi, tôi tiếc thương cho anh.
Tôi tiếc vì đáng ra anh đã có thể yên phận làm một giáo viên dạy toán làng nhàng nào đó hoặc làm quan chức chính phủ cũng nên. Tôi tiếc vì người vợ đầu tiên của anh đã chết thay anh. Tôi tiếc vì con người và lý tưởng chính diện trong anh đã mất, và cuối cùng là tiếc cho sự cô đơn mà anh phải hứng chịu trong ngày rộng tháng dài sau đó, khi lần lượt người thân yêu đều bỏ anh mà ra đi.
Michael Corleone đã qua đời cô đơn mà không có người thân bên cạnh. Chấm dứt quãng đời tội phạm đầy gian dối lọc lừa, đầy tội ác cũng như dằn vặt, cái chết êm đềm này có thể xem là một cái kết có hậu, và là một sự giải thoát.
#5. Joker
Đã hơn 15 năm kể từ ngày Heath Ledger từ giã cõi đời, vai diễn Joker của anh trong siêu phẩm The Dark Knight (2008) vẫn để lại trong tôi một ấn tượng khó nhạt phai, dẫn lối tôi vào vũ trụ siêu anh hùng và biến tôi trở thành một người hâm mộ nhiệt thành của DC. Chà, nếu có người hỏi tôi vì sao thích DC thay vì Marvel, đó là vì Joker chỉ có ở DC mà thôi.
Đối với tôi, Joker của Heath Ledger là độc nhất, là Joker “thật” nhất, điên rồ nhất, quỷ quyệt nhất, đúng chất của “hoàng tử tội phạm” nhất. Tôi xem Joker của Joaquin Phoenix, của Jared Leto, của Jack Nicholson rồi cũng chỉ để kết luận một điều: không một diễn viên nào có thể đóng Joker đạt hơn Heath Ledger.
Thật đáng tiếc khi vai diễn để đời của Ledger, vai diễn đã ghi tên anh vào hàng ngũ những method actor điệu nghệ nhất, cũng chính là lý do khiến anh phải vĩnh biệt cõi đời ở tuổi 30.
Được biết trong quá trình làm phim, để thực sự nhập tâm vào nhân vật, Heath Ledger đã tự nhốt mình trong phòng khách sạn suốt 3 tháng trời, nơi anh chỉ có thể nói chuyện với chính mình, qua đó đắm mình vào đời sống nội tâm của tên tội phạm tâm thần Joker.
Cũng vì quá nhập tâm với vai diễn, Heath Ledger đã không thể thoát khỏi vai diễn Joker. Anh bị nó ám ảnh trong cả thực lẫn mơ, dần dần khiến anh rơi vào trầm cảm và suy sụp dần. Cái chết của Ledger, nếu đặt trong hoàn cảnh như vậy, hoàn toàn có thể coi là một sự giải thoát.
