Trước hết, hãy đảm bảo bạn đã đọc phần 1 tại đây.

Năm 1980, David Rosenfield, Robert Folger và Harold Adelman tại Đại học Southern Methodist đã tiết lộ một cách để bạn có thể đánh bại thỏa mãn vượt ngưỡng. Hãy tìm kiếm những nhà tuyển dụng đưa ra phần thưởng - tiền lương, tiền thưởng, thăng chức, v.v. - không dựa trên KPI hoặc mức độ hoàn thành nhiệm vụ mà thay vào đó dựa trên năng lực. Họ tiến hành một thí nghiệm trong đó họ nói với các đối tượng rằng mục tiêu là tìm ra những cách thú vị và vui nhộn để cải thiện kỹ năng từ vựng ở trường học. Họ xếp những người tham gia vào hai hạng mục và hai nhóm cho mỗi hạng mục.

Trong một hạng mục, các đối tượng sẽ được trả tiền nếu hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình. Ở hạng mục khác, các đối tượng sẽ được trả tiền để hoàn thành một nhiệm vụ. Các đối tượng nhận được 26 viên xúc xắc có các chữ cái trên mặt thay vì dấu chấm và một chồng thẻ chỉ mục, mỗi thẻ có 13 chữ cái ngẫu nhiên. Các đối tượng bấm đồng hồ và sử dụng xúc xắc để tạo ra các từ từ các chữ cái trên thẻ. Sau khi đã sử dụng chín chữ cái hoặc dành một phút rưỡi để thử, họ chuyển sang thẻ mục lục tiếp theo và tiếp tục lặp lại cho đến khi thử nghiệm kết thúc. Điều đó thật khó khăn nhưng thú vị và khi người chơi tiếp tục cố gắng, khả năng của họ bắt đầu được cải thiện.

Trong việc trả lương cho hạng mục năng lực, Nhóm A được cho biết họ được trả lương dựa trên mức độ họ làm tốt so với điểm trung bình. Ở nhóm B, các đối tượng cũng được nói điều tương tự nhưng không đề cập đến bất kỳ phần thưởng nào. Trong hạng mục thanh toán cho việc hoàn thành, các nhà khoa học nói với Nhóm C rằng mỗi câu đố hoàn thành sẽ tăng khoản thanh toán của họ và Nhóm D được thông báo rằng họ sẽ được trả theo giờ.

Sau trò chơi, những người thực nghiệm giả vờ tính điểm của các đối tượng và cho Nhóm A và B xem họ đã làm tốt như thế nào. Cho dù họ thực sự thi đấu như thế nào, các nhà khoa học vẫn nói với một nửa Nhóm A và B rằng họ thi đấu kém và một nửa thì chơi rất xuất sắc. Nhóm C và D, những người được trả tiền để hoàn thành, cũng được chia ra. Một nửa được trả lương thấp và một nửa được trả lương cao. Sau đó, các đối tượng điền vào một bảng câu hỏi và ngồi một mình trong phòng với những viên xúc xắc và quân bài trong ba phút. Trong thời gian đó, cuộc nghiên cứu thực sự bắt đầu. Các nhà khoa học muốn xem ai sẽ tiếp tục chơi trò chơi này để giải trí và trong bao lâu.

Những người ở Nhóm A và B, những người được trả tiền vì chơi giỏi hơn mức trung bình, họ bắt đầu trò chơi và chơi nó trong hơn hai phút, nhưng ít hơn một chút nếu họ bị cho là chơi không giỏi. Những người ở nhóm C và D, những người được trả tiền để hoàn thành, không chơi trò chơi đó để giải trí trong thời gian dài như những người ở nhóm năng lực, và họ có xu hướng chơi lâu hơn khi được trả ít hơn.

Kết quả của nghiên cứu cho thấy khi bạn được khen thưởng dựa trên hiệu quả thực hiện nhiệm vụ, miễn là những lý do đó hoàn toàn rõ ràng, phần thưởng sẽ tạo ra sự phấn khích mạnh mẽ về sự xác nhận nội tại, và phần thưởng càng cao thì cảm giác càng tốt hơn. Nhiều khả năng bạn sẽ cố gắng hơn trong tương lai. 

Mặt khác, nếu bạn được khen thưởng chỉ vì có một cơ thể ấm áp thì dù bạn có hoàn thành tốt tới đâu, dù bạn đạt được thành tích gì đi chăng nữa, cảm giác phấn khích cũng không có. Trong những điều kiện đó, phần thưởng lớn hơn không dẫn tới sản lượng cao hơn, không khích lệ bạn phấn đấu đạt tới sự vĩ đại. 

Nhìn chung, nghiên cứu cho thấy phần thưởng không có sức mạnh động lực trừ khi chúng khiến bạn cảm thấy mình có năng lực. Chỉ tiền thôi thì không đủ. Với tiền bạc, khi bạn phải giải thích tại sao bạn đã chăm chỉ tới vậy, tất cả những gì bạn có thể nghĩ ra là “để được trả tiền.” Bạn dần tin rằng mình đang bị ép buộc, bị trả giá, bị mua chuộc. Nếu không có cái mà các nhà khoa học gọi là “phản hồi về năng lực”, thì không có câu chuyện nào để tự trách bản thân là một kẻ khốn. KPI, tăng ca và trả lương theo giờ không đưa ra những dấu hiệu về năng lực như vậy. Phần thưởng dựa trên việc đạt được số lần hoàn thành cụ thể hoặc đạt được mục tiêu định lượng khiến bạn thấy mình như một cỗ máy. 

Nếu bạn trả tiền cho mọi người để giải các câu đố thay vì trả tiền cho sự thông minh của họ, họ sẽ mất hứng thú với trò chơi. Nếu bạn trả tiền để bọn trẻ vẽ, niềm vui sẽ trở thành công việc. Việc trả tiền đi kèm những lời ngợi ca cùng cảm giác mãn nguyện về thành tích cá nhân là những động lực mạnh mẽ, nhưng chỉ khi chúng bất ngờ. Chỉ khi đó bạn mới có thể kể câu chuyện khiến bạn bước tiếp, chỉ khi đó, bạn mới có thể giải thích động cơ của mình là đến từ bên trong. 

Hãy xem xét câu chuyện bạn kể với chính mình về lý do tại sao bạn làm công việc này để kiếm sống. Câu chuyện đó dễ bị tổn thương như thế nào trước những tác động này?

Có thể câu chuyện của bạn sẽ thế này: Công việc chỉ là phương tiện để đạt được mục đích. Bạn đi làm để được trả tiền. Bạn bán mồ hôi để mua tấm vé sinh tồn, và đôi khi là quần áo steampunk từ Etsy. Công việc không hề vui vẻ. Công việc là để thanh toán hóa đơn. Niềm vui xảy ra ở những chỗ ngoài văn phòng. Câu chuyện không có gì đáng lo ngại nếu đó là cách bạn nhìn nhận sự việc. Trong một môi trường như vậy, bạn sẽ chỉ làm việc chăm chỉ ở mức cần thiết để tiếp tục nhận lương. Nếu được hứa hẹn phần thưởng lớn hơn, bạn sẽ làm việc cật lực hơn, vì chúng. 

Hoặc, có thể câu chuyện lại diễn ra theo hướng này: Tôi yêu những gì tôi làm. Nó thay đổi cuộc sống. Nó giúp thế giới tốt đẹp hơn. Tôi đang dần trở thành bậc thầy trong lĩnh vực của mình và tôi có thể lựa chọn cách tiếp cận vấn đề. Cấp trên của tôi đánh giá cao những nỗ lực của tôi, tin tưởng tôi và đưa ra những lời khen ngợi. Trong trường hợp đó, phần thưởng sẽ cản trở công việc của bạn.

Như nghiên cứu của Kahneman và Deaton về hạnh phúc cho thấy, khi bạn kiếm đủ tiền để duy trì hạnh phúc, động lực phải đến từ điều gì khác. Khi bạn có một chiếc giường để ngủ, nước máy để uống và bắp rang bơ trong lò vi sóng thì phần thưởng vật chất đáng tìm kiếm duy nhất là những sự tri ân, biểu tượng cho tất cả công lao của bạn, những thứ thể hiện tầm ảnh hưởng của bạn với bản thân và người khác. Cấp bậc, bằng cấp, huân chương, danh hiệu, giải thưởng Nobel và giải thưởng Viện Hàn lâm – đây là bản tóm tắt năng lực của bạn.

Những phần thưởng này khuếch đại động lực nội tại của bạn; chúng củng cố lòng tự trọng và thúc đẩy cảm giác tự tin vào năng lực bản thân. Chúng cho thấy bạn đã thăng cấp trong đời thực. Mở khóa thành tựu. Chúng giúp bạn xây dựng một câu chuyện cá nhân mà bạn thích kể. 

Hiệu ứng thỏa mãn vượt ngưỡng đe dọa đến những câu chuyện mong manh của bạn, đặc biệt nếu bạn còn đang loay hoay với cuộc đời mình. Bạn có nguy cơ thấy hành vi của mình được thúc đẩy bởi lợi nhuận thay vì niềm vui nếu bạn được trả tiền cho một việc mà bạn có thể làm miễn phí. Bạn có nguy cơ tin rằng phần thưởng chứ không phải niềm đam mê trong bạn chịu trách nhiệm cho nỗ lực của bạn, và trong tương lai, riêng việc khơi dậy lòng nhiệt tình đã là một thử thách. Việc nhìn lại hành động của bạn và mô tả chúng dưới dạng động cơ nội tại ngày càng trở nên khó khăn hơn. Thứ bạn từng yêu thích, thứ từng không thể đong đếm có thể trở thành gánh nặng nếu bạn đem nó ra định lượng.